ADHD, ADD, wel hyperactief, niet hyperactief. Waar hebben we het eigenlijk over en wat is nu het verschil. Regelmatig duikt de termADDop als een variant van ADHD, maar dan toch anders. Tot 1994 werd deze term gehanteerd. Tegenwoordig spreken we van ADHD-I, voluit is dat: Attention deficit hyperactivity disorder-inattentive type. Bij dit type staat voornamelijk het aandachtstekort centraal, zonder het hyperactiviteitsstuk. ADHD-I wordt daarom ook wel ‘het onoplettendheidstype’ van ADHD genoemd. Het betreft een verzameling van symptomen waar het tekort aan aandacht en problemen met de concentratie centraal staan.
Inhoudsopgave
ADD, wat is dat?
Op deze pagina lees je meer over ADD en de verschillende symptomen ADD. Zo lees je niet alleen wat het inhoudt, maar ook wat de sterke punten zijn. Tot slot krijg je enkele tips om beter om te gaan met deze stoornis. Als je zelf ADD hebt, maar ook dals je zoon of dochter ADD heeft.
Wat is ADD?
ADD komt voor bij zowel kinderen als volwassenen, daar het vaak meegroeit vanaf de kindertijd. De grote broer ADHD komt in een aantal vormen voor en ADD geldt als het type waar een ernstige vorm van onoplettendheid de basis vormt. Deze onoplettendheid uit zich in problemen met aandacht en concentratie en kan sterke gevolgen hebben voor onder meer schoolprestaties en het werkende leven. Ook treden angststoornissen en depressies op bij mensen met ADD, al is dit uiteraard niet altijd het geval.
De oorzaak van ADD
Waarschijnlijk wordt ADD veroorzaakt door een tekort van de neurotransmitters dopamine en noradrenaline, stoffen die normaal gesproken zorgen voor een juiste prikkeloverdracht in de hersenen. De prefrontale hersenkwabben voorin de hersenen zijn de gebieden waar met name planning en organisatie centraal staat, evenals impulsbeheersing en sociale gedragingen. Door een tekort aan de genoemde neurotransmitters verloopt de communicatie met de prefrontale hersenkwabben ondermaats, met symptomen van ADD als gevolg.
Bij de meeste mensen is deze stoornis een erfelijke aangelegenheid. Maar liefst 75 procent van de mensen met ADD heeft een ouder die zelf ook ADD heeft. Het feit dat zij een tekort hebben aan de neurotransmitters dopamine en noradrenaline, wordt in dit geval erfelijk bepaald. Bij slechts 25 procent van de gevallen is de stoornis niet gerelateerd aan erfelijke belasting.
Veel mensen denken dat ADD een karaktertrek is. Dit is niet het geval. Deze stoornis wordt, zoals al eerder vermeld, veroorzaakt door een tekort aan bepaalde neurotransmitters in de hersenen. Dit heeft niets te maken met het karakter van iemand met ADD. Ook denken velen dat kinderen met ADD niet goed opgevoed worden. Ook dit is niet het geval. ADD is geen opvoedingsfout, maar een erkende neurobiologische stoornis.
Geschiedenis van ADD
De geschiedenis van ADD volgt in grote lijnen de geschiedenis van ADHD. Gedragsproblemen die tegenwoordig onder meer onder de noemer ADD vallen, werden voor het eerst benoemd door de Britse kinderarts George Still in 1902. Nadat Charles Bradley in 1937 voor het eerst door medicijngebruik positieve effecten zag op aan ADD en ADHD verwant gedrag bij tienerjongens, kwamen de aandoeningen in een nog breder daglicht te staan.
Tussen 1947 en 1967 ging de verklaring voor ADD en ADHD over van kleine hersenbeschadigingen tot een aandoening. In 1990 brachten PET-scans de hersenactiviteit van mensen met ADD en ADHD in beeld, waarna ook ADD in 1994 een officiële benoeming kreeg en erkend werd als erfelijke aandoening.
Prevalentie van ADD
Naar schatting kent 1 tot 4% van de Nederlandse kinderen de diagnose ADHD, waar ADD onder kan vallen. Van deze kinderen draagt ongeveer een derde de aandoening mee tot in de volwassenheid. In ongeveer 75% de gevallen van ADD is de aandoening erfelijk overgedragen. Dit betekent dat ook minstens een van de ouders de aandoening ADD moet hebben. Hierbij maakt het opleidingsniveau van mensen niet uit, aangezien ADD op al dergelijke niveaus voorkomt.
De symptomen van ADD
ADD kenmerkt zich door een aantal specifieke symptomen. Zo kunnen mensen met ADD meerdere intense stemmingswisselingen ervaren gedurende de dag. Hierbij zijn ze sneller afgeleid en erg rusteloos. Ook treden er allerlei soorten verwarringen op. Mensen raken vergeetachtig, hebben problemen met slapen, raken ongeorganiseerd, verliezen het besef van tijd en hebben moeite om sociale contacten te onderhouden. Impulsen van beeld en geluid kunnen extra heftig binnenkomen en lijken over een disfunctionerend filter te beschikken om relevante zaken van irrelevante te scheiden.
De gedachtestroom is vaak voortdurend, waardoor iemand vaak met zijn of haar gedachten ergens anders is of in ieder geval lijkt te zijn. Dit wordt meer dan eens verward met dromerigheid of desinteresse. Problemen met concentratie gaan hier doorgaans mee gepaard. Een dergelijk gebrek aan focus en filtering uit zich niet alleen in schooltaken of werk, maar ook in sociale situaties. In grote groepen kan het moeilijk zijn om je te concentreren op een gesprek en deze te volgen.
Dit betekent dat er als het ware een continue ruis aanwezig is in de poging je ergens op te concentreren, een ruis die je afleid van datgene waarop je je wilt focussen. In sommige situaties leidt ADD juist tot een soort hyperfocus. Hierbij is de persoon zo gefocust op een zaak, dat diegene zijn of haar omgeving uit het oog verliest. Hoewel ook dit kan leiden tot ongewenste situaties, leveren sommige mensen met ADD bijzondere prestaties als het gaat om problemen oplossen, inlevingsvermogen, het combineren van verschillende vormen van informatie uit verschillende bronnen, ruimtelijk inzicht en creativiteit.
ADD bij volwassenen
Niet alle kinderen met ADD dragen deze stoornis mee tot in de volwassenheid. De kinderen die dit wel doen, laten als volwassene zeer specifieke ADD symptomen zien. Deze kunnen iets afwijken van de kenmerken van ADD die we bij kinderen zien.
Enkele ADD symptomen die volwassenen kunnen laten zien, zijn de volgende:
- Vergeetachtigheid.
- Chaotisch zijn, mede door een slecht kortetermijngeheugen.
- Een slecht beeld hebben van de tijd: vaak de tijd vergeten.
- Meer behoefte aan slaap.
- Moeite met prioriteiten stellen en daarom vrijwel alles even belangrijk vinden.
- Perfectionistisch zijn in denken én handelen: alles gebeurt heel precies en grondig.
- Moeite met het uiten van gevoelens.
- Moeite met snel en goed reageren op onverwachte gebeurtenissen. Dit heeft te maken met de vertraagde informatieverwerking door iemand met ADD.
Door het laatstgenoemde symptoom wordt ADD soms verward met autisme. Toch laten ADD’ers hele andere gedragingen zien dan mensen met autisme. Mensen met ADD kunnen namelijk prima verbanden leggen, waar mensen met autisme hier nog wel eens moeite mee kunnen hebben. ADD is dus zeker niet hetzelfde als autisme.
Vind hier de beste boeken over ADD!
De sterke punten van iemand met ADD
De meeste ADD symptomen kunnen als negatief worden ervaren. ADD’ers kunnen moeite hebben om hun aandacht ergens bij te houden, kunnen vergeetachtig en chaotisch zijn en kunnen zich in sociale situaties ook niet altijd concentreren. Toch is het niet zo dat ADD enkel negatieve symptomen met zich meebrengt. Mensen met ADD hebben ook vele sterke punten, die andere mensen niet of in mindere mate hebben.
De belangrijkste sterke punten van iemand met ADD, zijn de volgende:
- Mensen met ADD kunnen zich goed met andere mensen verbinden. Ze hebben veel empathie en zijn in staat een bepaalde situatie vanuit meerdere perspectieven te bekijken. Hierdoor hebben mensen met ADD veel meer medeleven dan de meeste andere mensen.
- Mensen met ADD zijn erg creatief. Creatievelingen als Elvis Presley, John Lennon en Albert Einstein hadden allemaal ADD.
- Mensen met ADD zien een saaie opdracht als een marteling. Krijgen ze echter een leuke opdracht, dan is er geen stoppen meer aan. Als iemand met ADD iets interessant vindt, is er een enorme drive.
- Mensen met ADD hebben een goed gevoel voor humor. Je kunt dan ook goed met ze lachen.
- Mensen met ADD zijn goed in het oplossen van raadsels. Dit komt omdat ze erg goed ‘out of the box’ kunnen denken, ofwel met niet voor de hand liggende oplossingen kunnen komen.
- Mensen met ADD kunnen zich erg goed focussen op een project, áls ze dit project tenminste interessant vinden. Dit wordt ook wel hyperfocus genoemd.
Tot slot kijken veel mensen met ADD heel anders naar de buitenwereld dan mensen zonder ADD. Dit geeft ze iets speciaals. Door de wereld vanuit hun unieke perspectief te kijken, zijn ze echt anders dan andere mensen. En zeker niet altijd op een negatieve manier, zoals je bij de symptomen van ADD kunt lezen, maar ook heel vaak op een positieve manier. Heb je een kind met ADD? Dan kun je veel van hem of haar leren. Jouw kind kijkt namelijk heel anders tegen de wereld aan en dit kan zeker leerzaam zijn. Ook als je een partner hebt met ADD, kun je om deze reden veel van hem of haar leren.
ADD en ADHD: de belangrijkste verschillen
ADD en ADHD worden vaak door elkaar gehaald. Dit is niet zo vreemd, want ADD en ADHD zijn sterk aan elkaar verwant. Toch zijn er enkele belangrijke verschillen. Bij sommige mensen zijn deze verschillen duidelijk zichtbaar: zij zijn echt anders dan mensen met ADHD. Bij andere mensen zijn de verschillen wat minder duidelijk aanwezig. Bij hen overlapt ADD wat meer met ADHD, waardoor ze ook wat meer symptomen van ADHD laten zien.
Hieronder worden de belangrijkste verschillen tussen ADD en ADHD opgesomd. Let op: onderstaande situaties zijn expres extreem beschreven, om de verschillen tussen ADD en ADHD goed aan te geven. Niet iedereen met ADD (of met ADHD) zal zich in onderstaande situaties herkennen.
- Mensen met ADD zijn vaak aan het dagdromen, ze zijn in hun eigen gedachten weggezonken. Mensen met ADHD zijn snel afgeleid, maar niet omdat ze aan het dagdromen zijn. Ze raken afgeleid door hun omgeving.
- Mensen met ADD zijn vaak met één ding tegelijk bezig. Het verdelen van de aandacht is moeilijk. Mensen met ADHD zijn met vele verschillende dingen tegelijk bezig. Ze kunnen beter multitasken, al gaat dit natuurlijk niet altijd goed.
- Mensen met ADD raken snel door anderen overspoeld. Mensen met ADHD overspoelen anderen.
- Mensen met ADD blijven vaak op de achtergrond. Mensen met ADHD treden vaak op de voorgrond.
- Mensen met ADD wachten tot het laatste moment met reageren. Mensen met ADHD reageren juist direct, soms te snel en daarom ondoordacht.
- Mensen met ADD hebben moeite om op te starten. Mensen met ADHD moeten afgeremd worden.
- Mensen met ADD denken en werken langzaam. Mensen met ADHD razen door een project of opdracht heen.
Zoals je ziet, zijn bovenstaande situaties vrij extreem. Niet iedereen met ADD denkt of werkt langzaam en niet iedereen met ADHD raast door een project of opdracht heen. Wel is het zo dat bovenstaande situaties, al is het misschien wat zwart-wit, de verschillen tussen ADD en ADHD duidelijk weergeven. De informatie in bovenstaande opsomming laat in ieder geval duidelijk zien dat ADD toch echt iets anders is dan ADHD.
De diagnose ADD
Omdat de ADD kenmerken niet altijd even ernstig of ontregelend lijken, kan het moeilijk zijn de aandoening te herkennen. Daarom zijn er tests ontwikkeld om te beoordelen of erbij iemand wel of geen ADD gediagnosticeerd kan worden. De test die tegenwoordig vaak gebruikt wordt bestaat uit een gestructureerde vragenlijst, een concentratietest en desgewenst een vraaggesprek met familie of andere betrokkenen. Een test om ADD te diagnosticeren kan worden uitgevoerd door een psycholoog of een psychiater.
Meer weten over het diagnosticeren van ADD? Lees dit artikel over het diagnosticeren van ADHD. (ADD is een subtype van ADHD en dit artikel kan goed gebruikt worden als extra informatie over de diagnose bij ADD.)
ADD testen
Hoewel de test voor ADD kan verschillen voor kinderen en volwassenen, zijn de vragen geënt op officiële criteria. Zo wordt er onder meer gekeken of het gedrag van de persoon buitensporig is, dit al aanwezig was in de kindertijd, hoe groot de rol is die de aandoening speelt in iemands leven en tot in welke aspecten van het leven deze allemaal reikt. Ook wordt er altijd onderzocht of er nog een stoornis of aandoening is die gepaard gaat met de ADD, wat in 70% van de volwassen gevallen wel het geval is. Hierbij valt te denken aan depressie, verslaving en angststoornissen. Desondanks kan de diagnose altijd bemoeilijkt worden door de verschillende uitingsvormen in verschillende situaties. De omgeving van een persoon kan een sterke rol spelen in hoeverre de symptomen van ADD bekrachtigd of ingedamd worden.
Benieuwd of jij ADD hebt? Doe onze ADD test!
Behandeling
Om ADD te behandelen zijn er verschillende soorten medicatie inloop, waarbij Ritalin wellicht de meest bekende is om te helpen bij aandachts- en concentratieproblemen. De bijwerkingen van medicatie kunnen verschillen per persoon en dienen vaak als laatste middel. Een groot deel van de behandelingen van ADD zijn echter gestoeld op psycho-educatie. Hierbij wordt de kennis over ADD vergroot bij zowel de persoon in kwestie als diens directe omgeving. Vaak gaat dit gepaard met gedragstherapie of coaching.
Alternatieven van Ritalin zijnConcerta of LTO3. Nadeel is dat deze vormen van medicatie vaak niet worden vergoed door de zorgverzekering en dus zelf betaald moet worden. Of LTO3 een goed alternatief is voor Ritalin lees je in dit artikel: “LTO3een alternatief op Ritalin?”
Meer informatie over ADHD medicatie? In dit artikel benoemen we alle soort AD(H)D medicatie op een rij.
Omgaan met ADD: tips
Heb jij ADD of heeft iemand in jouw directe omgeving ADD? Dan is het fijn om te weten hoe je hier het beste mee om kunt gaan. In onderstaande alinea’s geven we je enkele tips om beter om te gaan met ADD.
De tips in de eerste alinea zijn opgesteld voor mensen die zelf ADD hebben. Deze tips helpen ze beter met hun eigen stoornis om te gaan. De tips in de tweede alinea zijn opgesteld voor mensen die een kind hebben met ADD. Je kunt deze tips overigens ook gebruiken als niet je kind, maar iemand anders in je directe omgeving ADD heeft. Denk hierbij aan je beste vriend(in), je partner en ga zo maar door. Wel zijn de tips specifiek opgesteld voor (jonge) kinderen.
Omgaan met ADD als ADD’er
Heb je zelf ADD? Dan kun je enkele dingen doen en veranderen om beter met je eigen stoornis om te gaan. Hieronder delen we de belangrijkste tips.
Zorg voor structuur, regelmaat en ritme
Structuur, regelmaat en ritme zijn voor iedereen prettig, maar zeker voor mensen met ADD. Door wat meer structuur, regelmaat en ritme in je leven te brengen, heb je minder last van de rusteloosheid die bij ADD komt kijken. Sta bijvoorbeeld iedere dag rond dezelfde tijd op, ga iedere dag rond dezelfde tijd naar bed en eet rond dezelfde tijdstippen. Dit is al een goed begin om meer structuur en regelmaat in je leven te krijgen.
Ontspan voor je gaat slapen
Veel mensen met ADD hebben moeite met in slaap komen. Lukt het bij jou ook niet snel om de slaap te vatten? Ontspan je dan voor het slapengaan. Maak bijvoorbeeld een korte wandeling, neem een douche of lees een boek. Als je ontspannen bent, nemen je gedachten minder snel de boel over en kom je sneller in slaap. Nog steeds slaapproblemen? Lees dit artikel over slaapproblemen en pak de oorzaak aan!
Maak to-do-lijstjes
Door to-do-lijstjes te maken, zie je duidelijk op papier wat je nog moet doen. Alle informatie die je op papier zet, verdwijnt uit je hoofd. Dit betekent dat je hoofd een stuk rustiger wordt en je je hersenen voor andere dingen kunt gebruiken. Zoals het afvinken van de taken die op je to-do-lijstje staan!
Breng zelf je aandacht terug
Ben je ergens mee bezig en merk je dat je afgeleid raakt? Breng dan zelf de aandacht terug. De gemakkelijkste manier om dit te doen, is gewoon door tegen jezelf te praten. Dit mag in je hoofd, maar je kunt het in bepaalde situaties ook best hardop doen. Misschien een beetje vreemd als je op je werk zit, maar je kunt thuis best hardop tegen jezelf zeggen dat je je nu toch echt weer moet focussen.
Beweeg voldoende
Tijdens het sporten kun je je gedachten goed verzetten. Dit betekent dat je je hoofd lekker leeg kunt maken. Beweeg daarom voldoende, het liefst om de dag. Heb je geen zin om naar de sportschool te gaan? Zoek dan een sportieve activiteit die je wel leuk vindt, zoals bijvoorbeeld voetbal, zwemmen of hardlopen.
Omgaan met een kind met ADD
Heeft jouw kind ADD? Dan is het belangrijk om hier op de juiste manier mee om te gaan. Waarschijnlijk verlies je wel eens je geduld en zit je soms met je handen in het haar, simpelweg omdat je niet weet hoe je het beste met jouw ADD’er om kunt gaan. Onderstaande tips helpen je hierbij.
Geef korte en duidelijke opdrachten
Deze tip geldt overigens niet alleen voor kinderen met ADD, maar ook voor kinderen met ADHD. Door korte en duidelijke opdrachten te geven, kan je kind beter het overzicht bewaren. Hierdoor kan hij of zij de taken die je geeft, veel beter tot een goed einde brengen.
Geef je kind de ruimte om creatief te zijn
Kinderen met ADD zijn doorgaans erg creatief. Dit is een sterk punt van ADD’ers en daarom mag je deze creativiteit best uit laten groeien. Laat je kind lekker creatief zijn: creëer een speciale ruimte voor je kind om lekker bezig te zijn en zorg voor alle hulpmiddelen om zijn of haar creativiteit te uiten. Vindt je kind het bijvoorbeeld erg leuk om te schilderen? Zet dan een schildersezel neer in zijn of haar slaapkamer, koop verf en haal wat kwasten en je kind kan lekker aan de slag.
Zorg voor structuur en regelmaat
Ook deze tip kun je toepassen als je kind ADHD heeft. Voor kinderen met ADD en ADHD is structuur namelijk erg belangrijk. Maak je kind doordeweeks altijd rond hetzelfde tijdstip wakker en breng hem of haar doordeweeks ook altijd rond dezelfde tijd naar bed. Probeer bovendien iedere dag rond dezelfde tijd te eten, want ook dit zorgt voor regelmaat. En hier heeft jouw kind simpelweg veel behoefte aan.
Bereid je kind voor op nieuwe omgevingen
Veel kinderen met ADD zijn sterk gehecht aan het vertrouwde. Moet hij of zij naar een nieuwe omgeving, bijvoorbeeld een nieuwe school of een nieuwe buitenschoolse opvang, dan kan dit spannend zijn. Bereid hem of haar goed voor op deze overgang. Zo is er minder stress en gaat de overgang een stuk gemakkelijker.
Geef je kind wat extra tijd
Niet alleen op school, maar ook thuis heeft je kind wat extra tijd nodig. Bijvoorbeeld om huiswerk te maken of om de kamer op te ruimen. Geef je kind deze tijd. Je kind raakt snel afgeleid en heeft simpelweg meer tijd nodig om een bepaalde taak uit te kunnen voeren. Misschien raak je soms ongeduldig, maar hier kan je zoon of dochter in feite niets aan doen. Heb er vrede mee dat sommige dingen wat langer duren en geef je kind de ruimte om zich goed te ontwikkelen.
Tot slot
ADD is een subtype van ADHD en geldt als de variant waar het tekort aan aandacht centraal staat. Er ontstaan problemen met concentratie en filtering van informatie op en er kunnen sterke stemmingswisselingen optreden gedurende de dag. Tegelijkertijd raken sommige mensen juist in een hyperfocus. ADD is in relatief goede banen te leiden met gedragstherapie.
