Dit artikel kan je helpen om te bepalen of je een expert moet benaderen. Ik raad je dus aan om dit artikel te zien als extra informatie.
Het verschil tussen ADHD en ADD
Misschien ben je bekend met de aandoening ADHD. De meeste mensen associëren dit met de afkorting Alle Dagen Heel Druk. Toch omschrijft dat de aandoening niet helemaal.
De afkorting staat voor:
Attention (aandacht)
Deficit (gebrek aan)
Hyperactivity (hyperactiviteit)
Disorder (aandoening)
ADHD is dus een aandoening waarbij gebrek aan aandacht en hyperactiviteit centraal staan. Dit herken je aan zaken zoals onrustig praten, snel bewegen en lastig stil kunnen zitten (of staan).
ADD is ADHD zonder de hyperactiviteit. Er is vooral sprake van een gebrekkige aandacht:
Attention (aandacht)
Deficit (gebrek aan)
Disorder (aandoening)
Het betekent niet dat mensen met ADD maar wat lanterfanten. Hoewel ze misschien slaperig overkomen, zijn ze ondertussen druk bezig in hun hoofd. Ze zijn vaak slordig en kunnen zich niet focussen.
In sommige situaties kan het van pas komen dat iemand ADD heeft. In andere situaties staat het je presteren juist weer erg in de weg. Veel mensen willen daarom hiervoor behandeld worden.
Oorzaken van ADD
Ouders vinden het vaak fijn om te weten dat ADD niet veroorzaakt wordt door de opvoeding of een gebrek aan hechting. Binnen de psychologie is eigenlijk iedereen het erover eens dat ADD een biologische oorzaak heeft. Onderzoek laat bijvoorbeeld zien dat familieleden ongeveer 25% kans hebben op ADD. Terwijl ADD normaal gesproken maar bij 5% van de mensen voorkomt.
ADD symptomen
Binnen de psychologie is er een handboek van psychologische aandoeningen. Dit heet de DSM-5.
Er is pas sprake van ADD als er geen hyperactiviteit of impulsief gedrag is. Hieronder lees je nog meer criteria uit de DSM-5:
- Van de onderstaande negen kenmerken zijn er minimaal zes aanwezig.
- De kenmerken moeten minimaal een half jaar aanwezig zijn.
- Al voor de leeftijd van twaalf jaar zijn er enkele kenmerken aanwezig.
- Er zijn op twee of meer terreinen beperkingen aanwezig (bijvoorbeeld school en werk).
- Het is duidelijk dat de kenmerken beperkend zijn in het functioneren.
- Er is geen andere diagnose gesteld die de kenmerken kan verklaren, zoals onvolwassenheid of depressie.
De symptomen van ADD zijn:
- Niet goed op details letten en veel fouten maken.
- Moeite hebben om de aandacht bij het werk te houden.
- Snel afgeleid zijn van een gesprek.
- Het moeilijk vinden om overzicht te houden en deadlines te halen, bijvoorbeeld van huiswerk.
- Activiteiten lastig kunnen organiseren.
- Taken snel uit de weg gaan die mentaal veel inspanning vragen. Of er niet/te laat aan beginnen.
- Gauw dingen kwijtraken.
- Vergeetachtig zijn.
- Snel overprikkeld raken.
De dikte van de DSM-5 laat zien dat de beschrijving van elke aandoening nogal uitgebreid kan zijn.
Wil je zeker weten of je ADD hebt, dan kun je hiervoor contact opnemen met een van onze psychologen. We stellen namelijk geen officiële diagnoses in dit artikel. Het is vaak al een duidelijk signaal als je meerdere symptomen bij jezelf herkent.
ADD bij volwassenen
Voor volwassenen gelden de bovenstaande symptomen. Als je hieraan voldoet, kan het zijn dat je ADD hebt. Misschien zijn er een aantal problemen waar je al langer tegenaan loopt. Dit zijn de problemen die ik het meest hoor:
Je werkt onder je niveau.
Met ADD is een schoolse omgeving niet ideaal. Vooral omdat je jezelf moeilijk kunt focussen. Je hebt dus een studie en/of werk nodig dat past bij jouw situatie. In drukke omgevingen blijkt dat mensen met ADD vaak juist betere beslissingen kunnen nemen.
Je kunt op zoek gaan naar uitdagingen die daar rekening mee houden. Denk aan een werk-leertraject, of een studie die je in je eigen tempo kunt doen.
Je gebruikt kalmerende drugs.
Iemand met ADD gebruikt vaak wiet of alcohol om wat rustiger te worden. In sommige gevallen kan dat geen kwaad. Als het gebruik problematisch wordt, kun je gaan kijken naar alternatieven die beter werken en minder bijwerkingen hebben.
Je vindt dat je anders bent dan anderen.
Vaak ga je er vanuit dat je hetzelfde moet kunnen als andere mensen. Dat kom ik vooral tegen bij mensen die nog geen officiële diagnose hebben gehad.
Maar daarmee leg je de lat voor jezelf veel te hoog. Je hebt net als iedereen sterke en minder sterke eigenschappen. De truc is om de sterke eigenschappen te benadrukken. Daarvoor is het goed om jezelf eerst te leren kennen.
De diagnose van ADD is bij volwassenen dus vrij straightforward. Voor de meesten betekent een diagnose de start van een nieuw begin. Er komen een hoop nieuwe mogelijkheden op je pad, maar daarvoor is het wel belangrijk om actie te ondernemen.
ADD bij kinderen
Kinderen zijn snel afgeleid. Dat is heel normaal. Hun hersenen zijn bovendien nog niet helemaal ontwikkeld, waardoor ze moeite hebben met organiseren. Het kan daarom lastig zijn om de diagnose ADD bij kinderen te stellen.
Bij kinderen boven de vijf jaar, is ADD wel op te sporen. In principe gelden bij kinderen dezelfde symptomen als bij volwassenen. Specialisten letten daarbij vooral op de ernst van de symptomen in vergelijking met kinderen van dezelfde leeftijd.
Vragen die daarbij kunnen spelen zijn:
- Staan de symptomen het functioneren in de weg? Bijvoorbeeld prestaties op school of aandacht bij het sporten?
- Zijn de symptomen langdurig aanwezig, overdreven aanwezig en overheersen ze het gedrag?
- Komen deze symptomen vaker voor dan de symptomen die mensen van dezelfde leeftijd hebben?
- Zijn de symptomen steeds aanwezig en niet gebonden aan een specifieke situatie?
Wanneer een kind altijd snel afgeleid is voor een lange periode (vaak maanden), kan dat een teken zijn dat er misschien ADD speelt. Vooral als het de schoolprestaties in de weg staat.
Medicatie bij ADD
Bij jezelf de diagnose ADD stellen is niet alleen heel moeilijk, maar ook vrij nutteloos. Om behandeling of medicatie te krijgen, moet er toch altijd een diagnose van een psycholoog zijn.
Wanneer je last hebt van ADD-klachten, kun je een medicijn gebruiken om de symptomen te verlichten. Belangrijk is wel dat je dit medicijn dan blijft nemen. ADD is namelijk niet te genezen. Als je weer stopt, zullen de symptomen al snel weer terug zijn.
Als je met een gespecialiseerde ADD behandelaar werkt, zal deze je ook kunnen begeleiden in de zoektocht naar een goed medicijn. De effecten van de medicatie zullen dan vaak een onderdeel zijn van de behandeling.
Therapie bij ADD
Het is goed om te beseffen dat therapie of ADD-coaching je ADD niet geneest. Therapie is vooral bedoeld om ervoor te zorgen dat je kunt omgaan met de symptomen. Denk daarbij aan:
Diagnose
Dit is misschien wel de belangrijkste taak van een psycholoog. Vaststellen of je nu echt last hebt van ADD, of dat er iets anders speelt. Hierbij is het natuurlijk ook van groot belang om onderscheid te maken tussen ADD en ADHD.
Medicatie
De meeste therapeuten kunnen je geen medicijnen voorschrijven. Ze kunnen je wel begeleiden bij het kiezen van de juiste soort en de juiste hoeveelheid.
Structuur
Later gaan we dieper in op de leefregels voor mensen met ADD.
Voeding en beweging
Je gaat je over het algemeen beter voelen bij een gezond leefpatroon, dat bestaat uit voldoende lichaamsbeweging en gezonde voeding. Een leefstijl therapeut of coach kan je hierbij helpen.
Een behandeling van ADD zal over het algemeen niet heel lang duren. Je krijgt begeleiding bij het toepassen van nieuwe (leefstijl)gewoonten. Veel mensen pakken dat snel op.
Praktische tips voor mensen met ADD
Ik heb veel inspiratie gehaald uit het boek Opgeruimd leven met ADHD. Dit is een boek geschreven door een ADD-onderzoeker en een professioneel opruimcoach, dat veel gebruikt wordt in de behandeling van mensen met ADD.
Het leven kan behoorlijk verwarrend zijn met deze aandoening. Je vergeet afspraken met mensen, raakt dingen kwijt en hebt er moeite mee om structuur aan te brengen in je leven. Daardoor zijn je financiën vaak niet op orde. Ook kost het je veel moeite om een baan te vinden die echt bij jou past.
Ik geef je daarom tips op drie gebieden:
1. Strategieën
Bij mensen met ADD zien we vaak een ‘alles of niets’ houding. Of ze maken niets schoon, of ze alfabetiseren de boekenkast terwijl ze ook op kleur sorteren.
Gestructureerd werken is moeilijk voor iemand met ADD. Opruimstrategieën die zich daarop richten, werken daarom ook niet. Strategieën die je wel ondersteunen, zijn bijvoorbeeld:
- Een spelletje maken van het opruimen. Zet een muziekje op, dans of maak schoon tijdens een telefoongesprek.
- Doe taken op het moment dat je er zin in hebt.
- Breek je taken op in kleine dagelijkse doelen. Maak daarbij gebruik van een afvinklijstje.
- Doe éen taak en maak dat af. Probeer niet alles tegelijkertijd te doen. Dan wordt die berg alleen maar groter.
- Doe ook eens wat dingen niet. Je enthousiasme is waarschijnlijk veel groter dan je kracht om dingen voor elkaar te krijgen.
- Denk als een sprinter, niet als een marathonrenner. Het hele huis ineens opruimen is waarschijnlijk teveel gevraagd. Maar als je elke dag wat doet, kom je ook een heel eind.
2. Steun
Mensen met ADD kunnen bepaalde dingen minder goed. Gebruik vooral je vrienden, familie en gezin om je te helpen bij het organiseren van je leven. Wees niet bang om te vragen om hulp.
Vind je dit moeilijk? Dan kunnen de volgende stappen je helpen:
- Vertel mensen dat je ADD hebt en welke effecten dat heeft op je leven. Gebruik het niet als excuus, maar wel als verklaring om daarna te zoeken naar een oplossing.
- Zoek verschillende mensen om je te helpen. Bijvoorbeeld iemand die je helpt met je financiën en iemand anders die helpt met schoonmaken. Vraag ook of ze dit willen.
- Wees niet bang om professionele hulp te zoeken. Een coach of therapeut is vaak erg handig.
- Niet iedereen begrijpt ADD even goed. Daarom zijn sommige mensen uit je omgeving niet geschikt om je te helpen. Wees dan ook niet terughoudend om een andere ondersteuner te zoeken.
3. Structuur
Voor iemand met ADD zijn routines nodig. Dit betekent steeds hetzelfde doen op dezelfde tijd. Belangrijk is om vooral niet alles tegelijk te doen. Wat dus nogal vaak gebeurt.
Met de volgende tips krijg je meer structuur:
- Bouw reminders in. Van briefjes op de koelkast tot herinneringen op je telefoon. Verander deze reminders regelmatig, zodat ze nieuw blijven en je er niet overheen gaat kijken.
- Het gaat sowieso een keer fout. Probeer het dan gewoon nog een keer. Geef niet op!
- Spreek jezelf bemoedigend toe. Hou je voortgang bij en herinner jezelf eraan wat je al gepresteerd hebt.
De driehoek heeft als basis de structuur en steun. Als je daarin je weg hebt gevonden, kun je gebruik gaan maken van nieuwe strategieën. Door veel op de automatische piloot te doen, zul je minder last hebben van ADD.
Dit zijn tactieken die werken voor alle soorten taken die je in je leven tegenkomt. Of het nu opruimen, je rekeningen betalen of schoonmaken is.
Leef simpel!
Een nieuwe taak beginnen is makkelijk, maar moeilijk om weer te stoppen. Zorg daarom voor een simpel leven. Dat helpt om het overzicht te bewaren. Kies bijvoorbeeld sporten die je kunt doen wanneer jij er zin in hebt. En waarvoor je niet op een bepaalde tijd aanwezig hoeft te zijn. Een simpel leven zorgt voor een leeg hoofd, en dat is voor ADD’ers prettig werken.
Zoek je begeleiding bij de omgang met je ADD? Overweeg dan om het onderstaande boek van Gabor Mate te lezen. Daarin leer je hoe ADD werkt en wat je kunt doen om er beter mee om te gaan.
